Οι «σπηλιές» στα υψώματα δυτικά της Νεάπολης

Καλησπέρα φίλοι και συντοπίτες. Χαίρομαι πραγματικά που επικοινωνώ μαζί σας και θέλω να σας δώσω θερμά συγχαρητήρια για την προσπάθεια που καταβάλετε και το έργο που επιτελείτε για την ανάδειξη του τόπου μας.

Τις προηγούμενες χρονιές σε μια από τις βόλτες μου, παρατήρησα ένα μεγάλο αριθμό από «σπηλιές» στα πλάγια των τριών λόφων (ψαφάκι κλπ) δυτικά της Νεάπολης. Σήμερα χρησιμοποιούνται για μαντριά αλλά είναι φανερό ότι ανήκουν σε μια άλλη εποχή και φτιάχτηκαν για άλλη χρήση (τάφοι).

Έχει κάποιος περισσότερες πληροφορίες για το θέμα, τη χρήση, την ιστορία τους, τη χρονολόγηση τους ?

Ευχαριστώ εκ των προτέρων


ΥΓ: Η φωτογραφία είναι μια προσπάθεια αποτύπωσης των σημείων ενδιαφέροντος

Καλησπέρα Χρήστο.

Σε ξανακαλωσορίζουμε για δεύτερη φορά.
Μία για την είσοδο σου στο φόρουμ ως χρήστης και άλλη
μία για την πρώτη σου δημοσίευση.
Το φόρουμ χρειάζεται ακριβώς τέτοιους χρήστες.
Χρήστες που θα αναδεικνύουν θέματα, θα συμπληρώνουν, θα συμμετέχουν
στο δημόσιο διάλογο για ζητήματα της περιοχής.

Και πράγματι ακουμπάς ένα σημαντικό θέμα.
Οι τάφοι στη συγκεκριμένη περιοχή είναι μυκηναϊκοί.
Ακόμα μεγαλυτέρων διαστάσεων υπάρχει μυκηναϊκός τάφος δυτικά απο το
λιμανάκι.
Στην περιοχή που απεικονίζεις εκτός απο τους τάφους υπάρχουν σκωρίες και
υποπροϊόντα καμίνευσης σιδήρου.
Που σημαίνει πως στην αρχαιότητα στην περιοχή αυτή υπήρχαν και
μεταλλεία σιδήρου.
Τα πετρώματα της περιοχής των Βοιών είναι πλούσια σε σίδηρο (της Μονεμβάσιας είναι πλούσια σε χαλκό) και τα μεταλλεία σιδήρου των
Βατίκων απετέλεσαν την ισχύ της στρατιωτικής μηχανής της αρχαίας
Σπάρτης.

Πιστεύω να σε βοηθούν οι πληροφορίες μου.

Admin σ ευχαριστώ για την άμεση απάντηση. Απ ότι καταλαβαίνω, οτι πληροφορίες έχουμε για το θέμα είναι απο την εποχή της Waterhouse, του Simpson και του Ληκ !!! Ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον οι αρχαιολόγοι θα καταπιαστούν και με αυτή την περιοχή και θα προγραμματίσουν πέρα από τις επιφανειακές και ανασκαφικές έρευνες. Η περιοχή έχει να μας αποκαλύψει ακόμα πάρα πολλά, ιδιαίτερα από την μυκηναϊκή περίοδο. Ο εντοπισμός της Σίδης, της Αφροδισιας και της Ήτις είναι μεγάλη πρόκληση για κάθε αρχαιολόγο.

Παρεμπιπτόντως, προσωπική μου άποψη είναι ότι και οι 3 πόλεις θα πρέπει να αναζητηθούν στη δυτική πλευρά της χερσονήσου από τον κάβο ως την Ελαφόνησο, αλλιώς ο Παυσανίας θα έκανε αναφορά στη Σίδη πριν φτάσει στην Επίδαυρο Λιμηρά και όχι βρισκόμενος στον κόλπο των Βοιών. Η μία από τις τρεις πόλεις είναι σίγουρα το Παυλοπέτρι. Απομένουν οι άλλες δύο. Αν ο Ηρακλείδης Βοίας ανήκε στους επαναπατρισμένους Δωριείς τότε η συνένωση των πόλεων έγινε περί το 1100-1000 πχ και η δεύτερη πόλη είναι πολύ πιθανόν να βρισκόταν στην ίδια θέση ή κοντά στις μετέπειτα Βοιές, έτσι εξηγούνται και οι μυκηναϊκοί τάφοι στα υψώματα. Ίσως αυτή η πόλη ήταν η μεγαλύτερη από τις άλλες τρεις και απλά ο Βοίας άλλαξε το όνομα της σε Βοιές και συγκέντρωσε όλο τον πληθυσμό της περιοχής σε αυτή. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τον λόγο για αυτή του την ενέργεια. Με την παρακμή της μινωικής Κρήτης και την κατάλυση του βασιλείου της Λακεδαίμονος το εμπόριο της περιοχής θα πρέπει να είχε ουσιαστικά καταστραφεί. Επιπλέον η εξόρμηση των λαών της θάλασσας καθιστούσε την ναυσιπλοΐα επισφαλή και επικίνδυνη. Η συνένωση του πληθυσμού ήταν μονόδρομος για την ασφάλεια των κατοίκων και η στροφή των παραγωγικών δυνάμεων από τη θάλασσα προς την στεριά ήταν επιβεβλημένη για να εξασφαλίσουν από εκεί πλέον την επιβίωση τους (γεωργία, κτηνοτροφία).

Η θέση της τρίτης πόλης θα πρέπει να αναζητηθεί από Λα ως Αγία Μαρίνα καθώς υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις κατοίκησης σε διάφορα σημεία του συγκεκριμένου άξονα, αλλά η έρευνα προς το παρόν δεν έχει αποκαλύψει κάτι πιο συγκεκριμένο.

Ελπίζω να μην σας κούρασα με τις θεωρίες μου και θα ήταν εξαιρετικά ευχάριστο να ποσταριστούν και άλλες απόψεις επί του θέματος

Φωτογραφίες Bonus και τα συμπεράσματα δικά σας !!! Δεν είναι από τα υψώματα που συζητάμε και δεν είναι από το Παυλοπέτρι. Είναι όμως από την περιοχή. Στο εσωτερικό του, το τετραγωνισμένο κενό στο κέντρο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.


Απ' έξω


Το εσωτερικό

Πολύ ενδιαφέρον το θέμα, πολύ ενδιαφέρων και ο προβληματισμός.
Είθε σε όλα τα θέματα του φόρουμ να υπάρχει ανάλογος διάλογος και προβληματισμός.

Ως προς την ακριβή θέση των πόλεων αυτών δεν υπάρχει κάτι το εξακριβωμένο παρά μόνο πληροφορίες και εκτιμήσεις ιστορικών και αρχαιολόγων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η διασταύρωση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε επικρατέστερη άποψη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και η σωστή.
Σίγουρα μία υπεύθυνη ανασκαφική εργασία θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει στην εξακρίβωση των θέσεων των πόλεων αυτών.
Την άποψη ότι και οι 3 πόλεις είναι στη δυτική πλευρά την εκφράζει
και ο Κατσώρης (1938) τοποθετώντας τις μάλιστα στην δυτική πλευρά
της πεδιάδας των Βατίκων.

Επειδή είναι μεγάλο το θέμα μπορώ να εκθέσω τα στοιχεία που γνωρίζω
για κάθε πόλη χωριστά αρχίζοντας απο τη Σίδη, και να διευκρινήσω
ότι εσφαλμμένα χρησιμοποιούμε και έχει επικρατήσει το όνομα Ηρακλείδης
Βοίας.
Απο τον Κούρτιο έχουμε σαφή αναφορά ότι δεν είναι ο Βοίας αλλά ο Βοιός.

Η Σίδη που ονομάστηκε έτσι προς τιμή μιας ομώνυμης κόρης του Δαναού ή του Ζάρακα, βασιλιά της Καρύστου Ευβοίας που βρήκε καταφύγιο στη περιοχή του Μαλέα κυνηγημένη από τη θεά Ήρα .
Ο Οδηγός της Ελλάδας του Μπαίηκερ την τοποθετεί στη μονή του Αγίου Γεωργίου στα Βελανίδια, «κατά τινα όρμον αντιστοιχούντα προς την αρχαίαν Σίδην».
Άλλοι μελετητές την τοποθετούν βοριώτερα στα Βελανίδια.
Ο παλαιός χάρτης της Πελοποννήσου (1637) την τοποθετεί στο Ταίναρο κοντά στο Πόρτο Κάγιο, αναφέροντας την ως Side Porto (Λιμήν της Σίδης).
Ο Αντώνης Κατσώρης «Η ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ ΛΙΜΗΡΑ» (α΄ έκδοση 1938) ταυτίζει τη Σίδη με το Παυλοπέτρι, τοποθετεί δε και τις 3 πόλεις της Λακωνικής Τρίπολης στα δυτικά της πεδιάδας των Βατίκων.
Ο Κούρτιος με σαφήνεια την τοποθετεί στην του Μυρτώου πελάγους πλευρά του Μαλέα, « …. Συναποτελούσαι με τά της Σίδης, φερωνύμου Σίδης, θυγατρός Δαναού και κειμένης ανατολικώτερον εν τω Μυρτώω πελάγει αρχαιοτέραν Λακωνικήν τρίπολιν, συνοικισθείσα εις Βοιάς υπό Βοιός Ηρακλείδου».
Ως επικρατέστερη μπορεί να θεωρηθεί η προσέγγιση πως η Σίδη βρισκόταν στην πλευρά του Μυρτώου Πελάγους και πλησίον της μονής του Αγίου Γεωργίου όπου έχουν σημειωθεί μεγάλες κατακρημνίσεις της ακτής στη θάλασσα και ο βυθός είναι διάσπαρτος με όστρακα.

Από όσο γνωρίζω στην ευρύτερη περιοχή της πεδιάδας των Βατίκων
καταγράφονται αρκετές δεκάδες μυκηναϊκοί τάφοι.
Σε μερικές περιπτώσεις είναι συγκροτημένα νεκροταφεία (Ξενοφωντιάνικα)
και αλλού είναι διάσπαρτοι.
Αρκετοί είναι λαξευμένοι επί αρχαίων δρόμων όπου συνήθιζαν κατά τις
ταφικές συνήθειες της εποχής να αποδίδουν οι περαστικοί τιμή και
σεβασμό στους νεκρούς.

Κατά μία άλλη συνήθεια της εποχής ένα χώρο τον καταλάμβανε μία
οικογένεια (σόϊ) έχοντας τη γεωργική και κτηνοτροφική εκμετάλλευση.
Τις εκτάσεις τους οριοθετούσαν ανοίγοντας στά όρια τους τάφους
όπου έθαβαν μέλη της οικογένειας που πέθαιναν, κατοχυρώνοντας έτσι
τα σύνορα τους.

Οι τάφοι αυτοί είναι όλοι λαξευτοί;

Ξέρει κάποιος αν υπάρχει Μινωϊκός τάφος στην περιοχή;

Στη μυκηναϊκή ταφική αρχιτεκτονική κυριαρχούν τρεις τύποι τάφων: ο λακκοειδής, ο λαξευτός θαλαμοειδής ή θαλαμωτός και ο θολωτός.

Λακκοειδείς τάφοι υπάρχουν ήδη από την Πρωτοελλαδική Περίοδο στη Λευκάδα και τη Μεσοελλαδική Περίοδο στην Αίγινα. Κυριάρχησαν στο μυκηναϊκό κόσμο κατά την ΥΕ Ι και τις αρχές της ΥΕ ΙΙ και εγκαταλείφθηκαν με την εμφάνιση των λαξευτών θαλαμοειδών και την εξάπλωση των θολωτών τάφων από την ΥΕ ΙΙ και εξής. Στο λακκοειδή τάφο ο νεκρικός θάλαμος είναι υπόγειος, με χτιστά τοιχώματα και πρόσβαση από πάνω. Μετά την τοποθέτηση του νεκρού το άνοιγμα καλύπτεται με ξύλινα δοκάρια και πλάκες. Στη συνέχεια ο τάφος καλύπτεται με τεχνητή επίχωση που σχηματίζει ένα μικρό λοφίσκο, τον τύμβο. Συχνά οι λακκοειδείς τάφοι κατασκευάζονταν κατά συστάδες, πάνω από τις οποίες σχηματιζόταν ένας ενιαίος κυκλικός τύμβος. Μεγάλοι τέτοιοι ταφικοί κύκλοι έχουν βρεθεί στις Μυκήνες και περιείχαν βασιλικές ταφές.

Οι μυκηναϊκοί θαλαμωτοί ή θαλαμοειδείς τάφοι είναι ακανόνιστου σχήματος σπηλαιώδη υπόγεια λαξεύματα στο μαλακό βράχο, στα οποία οδηγεί μια επίσης λαξευμένη κατωφέρεια, ο δρόμος, όπως ονομάζεται στην αρχαιολογική ορολογία. Ήταν μάλλον οικογενειακοί τάφοι και χρησιμοποιούνταν από τα μεσαία στρώματα του πληθυσμού. Και αυτοί κατασκευάζονταν κατά συστάδες σχηματίζοντας νεκροταφεία.

Οι θολωτοί τάφοι συγκαταλέγονται χωρίς αμφιβολία στα πιο λαμπρά αρχιτεκτονήματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Διαθέτουν και αυτοί δρόμο, ο οποίος οδηγεί σε ένα θάλαμο κυκλικής κάτοψης, στεγασμένο με θόλο. O θόλος είναι χτισμένος με μεγάλες πλάκες τοποθετημένες κατά στρώσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε στρώση να εξέχει λίγο περισσότερο προς το εσωτερικό του θόλου από την αμέσως κατώτερή της (εκφορικό σύστημα). Η είσοδος είναι μνημειακή, με χτιστές παραστάδες, μονολιθικά ανώφλια και υπέρθυρα με κουφιστικό τρίγωνο.

Θολωτοί τάφοι απαντούν ήδη στην κεντρική Κρήτη κατά την Πρωτομινωική Περίοδο και στη Μεσσηνία κατά την ΜΕ ΙΙΙ. Στην Αργολίδα εμφανίζονται κατά την ΥΕ ΙΙ περίοδο. Στην ΥΕ ΙΙ χρονολογούνται και οι θολωτοί τάφοι στο Βαφειό, στο Μυρσινοχώρι (θέση Ρούτση) και στα Δενδρά. Πλήρη σειρά θολωτών τάφων από διάφορες περιόδους γνωρίζουμε στις Μυκήνες. Εκεί οι πρωιμότεροι χρονολογούνται επίσης στην ΥΕ ΙΙ (Τάφος του Αιγίσθου, Τάφος Επάνω Φούρνου, Τάφος των Κυκλώπων). Μια δεύτερη ομάδα χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙΑ (Τάφος Παναγιάς, Τάφος Κάτω Φούρνων, Τάφος των Λεόντων). Στην ΥΕ ΙΙΙΒ ανήκουν ο Τάφος των Δαιμόνων, ο Θησαυρός του Ατρέως (ΥΕ ΙΙΙΒ1) και ο Τάφος της Κλυταιμνήστρας (ΥΕ ΙΙΙΒ2).

Αντίθετα με τους μινωικούς θολωτούς τάφους, που είναι υπέργειοι και δεν καλύπτονται με τύμβο, οι μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι της Αργολίδας είναι υπόγειοι, διαθέτουν δρόμο και καλύπτονται με τεχνητή επίχωση, τον τύμβο. Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για βασιλικούς τάφους ή για τάφους υψηλών αξιωματούχων, αν και η απόδοσή τους σε συγκεκριμένα μέλη των μυθολογικών δυναστειών από τον Ερρίκο Σλήμαν είναι εντελώς φανταστική. Οι θολωτοί τάφοι συνδυάζουν τη μεγαλοπρέπεια του μνημειώδους ταφικού οικοδομήματος με το ινδοευρωπαϊκό στοιχείο του τύμβου, που απαντά ήδη από τη Μεσοελλαδική περίοδο σε λακκοειδείς τάφους.

Πηγή: http://el.wikipedia.org/



.

Δεύτερη πόλις ήταν η Ήτις η οποία κατά την παράδοση εκτίσθη από τον Αινεία και πρόσφυγες της Τροίας μετά τη λήξη του Τρωϊκού πολέμου, και έλαβε το όνομα θυγατέρας του Αινεία
Κατά άλλη εκδοχή η πόλη εκτίσθη από Κρήτες.
Ως προς την τοποθεσία της πόλης ο Αντώνης Κατσώρης «Η ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ ΛΙΜΗΡΑ» ( α’ έκδοση 1938) την τοποθετεί όπως και τις άλλες 2 πόλεις στα δυτικά της πεδιάδας των Βοιών και μάλιστα ανάμεσα στις άλλες δύο πόλεις (Σίδη και Αφροδησιάς).
Ο Κούρτιος (Pelyr II, 297) την τοποθετεί νότια της Νεάπολης στο Παλαιόκαστρο, στο οποίο εσφαλμένα ο Leake τοποθετεί τις αρχαίες Βοιές (πόλη που αργότερα ίδρυσε ο Βοιός συνενώνοντας τις 3 πόλεις σε νέα θέση), τοποθεσία από την οποία έχουν προέλθει πολλά αντικείμενα με σπουδαιότερο σφραγιδόλιθο Ητιτικού τύπου που δημοσιεύθηκε αρχικά από τον Εβανς και μετά από τον Matz (1928).
Το Παλαιόκαστρο μπορεί να θεωρηθεί ως επικρατέστερη θέση για την αρχαία Ήτιδα.

Τρίτη πόλη ήταν η Αφροδησιάς η οποία κτίσθηκε κατά το μύθο και αυτή από Τρώες πρόσφυγες, κατά δε άλλη εκδοχή την έκτισαν άποικοι από τα γειτονικά Κύθηρα.
Ως προς την τοποθεσία στην οποία είχε χτιστεί η πόλη υπάρχουν διαφορετικές πληροφορίες και εκτιμήσεις.
Ο Σκύλακας κατά τον περίπλου του (516 π.χ) γράφει ότι» ήτο πλησίον της ακτής πέραν του Μαλέα».
Η θέση της πόλης συνεδέθη με λόφο μεταξύ Δαιμονιάς και πεδιάδας των Βατίκων ο οποίος ταυτίζεται με τον λόφο «Κοτύρτα», στον οποίο το 424 π.χ είχε συναφθεί σφοδρή μάχη μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών.
«Πλησίον (της Κοτύρτας) ευρίσκετο η Αφροδησιάς που κατόπιν ενσωματώθη με τας Βοιάς και εμνημονεύθη εις τας επιγραφάς του Υπερτελεάτου» (εφημ. αρχ. 1960 σελ. 154).
Οι ειδικοί επί προϊστορικών αρχαιοτήτων Waterhouse και Simpson μας παρέχουν
την πληροφορία ότι η βραχώδης ακρόπολη του Καστελλίου εκτείνεται μεταξύ
Δαιμονιάς και θαλάσσης.
Προσφάτως απεδείχθη ότι το Καστέλλι ήταν η θέση της αρχαίας Κοτύρτας
( Αντώνης Κατσώρης « Η ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ ΛΙΜΗΡΑ» έκδοση β’ 1972).
Έρευνα του αρχαιολόγου Vace στην περιοχή από Κουλεντιανό πύργο μέχρι τη Δαιμονιά
(χώρος μεταξύ Δαιμονιάς και πεδιάδας των Βοιών) έδωσε αρνητικά αποτελέσματα ως
προς την ύπαρξη αρχαίας πολίχνης.
Ο Αντώνης Κατσώρης « Η ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ ΛΙΜΗΡΑ» (α΄ έκδοση 1938) τοποθετεί την Αφροδησία
στο χωριό Άγιος Γεώργιος Βοιών και συγκεκριμένα στα κτήματα Θερμολιά.
Τελευταίες αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου έχουν αναδείξει σπουδαίες
αρχαιολογικές θέσεις ( Βλησίδι, Γαλανιάνικα, Γεραντώνια, Πωράλωνα, Ασπράλωνα, Τσεγκιάνικα
και τα Κύλα όπου εντοπίστηκαν ίχνη μυκηναϊκού οικισμού – Ελένη Ζαββού ανάτυπον Λακωνικών
σπουδών τόμος ις΄2002), χωρίς ωστόσο οι μέχρι τώρα έρευνες και αναδείξεις να συσχετίζονται
με την αρχαία Αφροδησία.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ως επικρατέστερη θέση αναζήτησης της Αφροδησίας θα πρέπει
να θεωρηθεί η Δαιμονιά και ο Άγιος Γεώργιος.

Πολύ ενδιαφέροντα αυτά που μαθαίνουμε!!

Περιμένουμε και τις επόμενες δημοσιεύσεις.